آرش شمس

وضعیت محیط زیست کشور در همه نقاط با سرعت بسیار رو به قهقراست. آلودگی و ریزگردها که تا چند سال پیش در اهواز و جنوب شرقی و غربی کشور بیشترین روزهای سال هوا را آلوده می‌کرد، اکنون به نقاط شمالی و تهران رسیده است. فرونشست زمین در کنار خشک شدن سفره‌های زیر زمینی آب و تالابها، زنگهای خطر را بصدا درآورده است. معضل پسماند تقریبا در همه نقاط نه تنها سلامت مردمان را مستقیما تهدید می‌کند و بلکه در حال زدن آسیبهای اساسی به جنگل هیرکانی و رودخانه‌هاست. مهاجرت مردم از استانهای مرکزی به شمال کشور تنها وضعیت محیط زیست مناطق شمالی را با توجه به گنجایش جمعیتی و زیرساختهای منطقه‌ای و بومی به نابودی سوق می‌دهد. خشک شدن دریاچه ارومیه و آتش سوزی‌های اخیر در کردستان به عیان نشان داده است که با ادامه شرایط موجود هیچ راه حل واقعی برای جلوگیری از به بن بست رسیدن تداوم زندگی مردمان ایران در چشم انداز نیست.

در این روزها، روند تصاعدی تخریب محیط زیست در ایران توجه همگانی را هر چه بیشتر به این پدیده واقعی که حتی ادامه زندگی مصیبت بار تاکنونی را غیر ممکن ساخته، برانگیخته است. اکنون کارشناسان و فعالان زیست محیطی را که تا پیش از این بشدت از ورود به عرصه سیاست پرهیز می‌کردند، وادار به موضعگیری و اعتراضاتی کرده، موضوعاتی که البته برایشان در گذشته خط قرمز محسوب می‌شد. ایکاش که این کارشناسان و فعالان زودتر از اینها و قبل از اینکه وضعیت به چنین شرایط وخیمی برسد، به مباحثی که حزب سبزهای ایران در طی 23 سال گذشته بر آنها تاکید داشتند، می‌رسیدند.

ذکر عناوین این مباحث مهم و بررسی آنها شاید راهنمایی برای همه فعالانی باشد که دلسوزانه برای محیط زیست ایران تلاش می‌کنند. اهم این عناوین عبارتند از:

1- موضوع محیط زیست در ایران از سیاست جدا نیست.

2- از دیدگاه رژیم حاکم بر ایران، محیط زیست کاملا یک مقوله امنیتی بشمار می‌رود.

3- دیدگاه ایدئولوژیک-اسلامی حکومت، محیط زیست ایران را متعلق به ولی فقیه می‌داند. در این دیدگاه، چپاول و تخریب همه منابع زیست محیطی برای ادامه حیات رژیم مجاز است.

4- سازمان نالایق محیط زیست رژیم در همراهی با طرحهای اقتصادی رژیم با نام توسعه عملا زیر مجموعه سپاه پاسداران محسوب می‌شود.

5- برنامه های مخفی اتمی-رادیوآکتیو، دفع مواد زائد هسته‌ای، برنامه‌های موشکی و پهپادی و نظامی سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی از جنبه‌های پنهان تخریب محیط زیست در این سالها بوده است.

6- بدون یک سیستم غیرمتمرکز (ترجیحا فدرال) امر جلوگیری از تخریب محیط زیست و بازسازی آن در ایران آینده عملی نیست.

 در مطالب بعدی هر کدام از این عناوین را بطور جداگانه مورد بررسی قرار خواهم داد. به عنوان نکته آخر در اینجا باید عرض کنم که عنوان شماره یک یعنی تفکیک ناپذیر بودن مقوله محیط زیست و سیاست در ایران از ارکان اصلی این مباجث است که باقی موارد را می‌توان با تکیه بر آن ارزیابی کرد.