مشكلات و مسايل بحران اكولوژيك در ايران تحت حاكميت آخوندها
1/2/2003دكتر كاظم موسوي زاده
12 دي 1381
امروزه كشور و مردم ايران بر اثر 24 سال حاكميت جمهوري اسلامي با مشكلات و مسائل عظيم و گوناگون بهم پيوسته اي روبرو هستند. از جمله اين مسائل مي توان از مشكلات سياسي، زيست محيطي، اجتماعي، انساني واقتصادي نام برد. در مورد معضلات بسيار شكننده و نگران كننده زيست محيطي و منابع طبيعي، اوضاع بسيار نگران كننده است. تجزيه و تحليل شواهد و گزارشات مندرج از درون روزنامه هاي داخل و خارج كشور نشان مي دهد كه در شرايط كنوني اكثر شهرهاي بزرگ و ساكنان ميليوني آن در ميهن ما در يك بحران پيچيده و همه جانبه زيست محيطي بسر مي برند. همچنين روند و دينامسيم آلودگي و اثرات تخريب و اتلاف گسترده منابع طبيعي ايران در نظام جمهوري اسلامي بگونه اي است كه بطور مستقيم و غير مستقيم، هر گونه شرايط براي اصلاح ومتعاقبا توسعه لازم و مترقي در تمامي عرصه ها و سطوح مختلف در كشور را در آينده نيز محدود مي كند. در زير بطور جداگانه به مهمترين عوامل و مشكلات زنجيره اي موجود در زمينه هاي محيط زيست شهري و انساني و همچنين صنعتي، طبيعي و مناطق روستايي و نيز آلودگيهاي ويژه مزمن محيط زيست در جمهوري اسلامي در ايران اشاره شده است. اين عوامل و مشكلات تنها در جارچوب يك نگرش و برخورد نظري- عملي، سيستماتيك و فراگير علمي، اكولوژي سياسي- اجتماعي و دمكراتيك در ايران قابل بهبود و چاره جويي مي باشد. در اين راستا لازم است كه هم اكنون ايرانيان علاقمند، جوانان، متخصصان، اساتيد دلسوز و كارشناسان محيط زيست با مداخله هر چه بيشتر از طريق فعاليتهاي مبارزاتي داخلي و بين المللي، از طرفي جنايتهاي زيست محيطي رژيم ملايان را افشاء كنند، و از سوي ديگر با ارائه نظريات، طرحهاي نو و برنامه هاي سازنده مشخص و جلب حمايت و همكاريهاي لازم احزاب و سازمان هاي غير دولتي در جهان، خود را براي رفع سريع خسارتهاي عميق اكولوژيك ايران در آينده نزديك- پس از سرنگوني- آماده و كارساز تر نمايند.
برخي از عوامل و مشكلات بحران اكولوژيك در ايران
كارنامه جمهوري اسلامي
ضايعات محيط زيست شهري و انساني
– آلودگي هوا ناشي از وسائل نقليه، صنايع و كارگاههاي كوچك و سنتي
– آلودگي و قحطي آب، قطع و يا جيره بندي مستمر آب آشاميدني در شهرها
– آلودگي ناهنجار سر و صدا ( صوتي)
– كمبود شرايط و امكانات لازم خدمات شهري همسو و همگام با افزايش سرسام آور جمعيت و حجم بسيار فشرده و متراكم زندگي در شهرها
– گسترش بي رويه شهرها و ساخت و سازهاي غير مهندسي، بدون در نظر گرفتن استانداردهاي مقاومت در برابر زلزله با علم به اينكه 24 شهر بزرگ ايران و بخصوص شهر 15 ميليوني تهران بر روي نقشه مناطق زلزله خيز با خطر دائمي زياد قرار دارد
– كمبود و گراني مسكن، ايجاد روزافزون مناطق حاشيه نشيني در شهرهاي بزرگ بطور، نمونه تهران
– نبود امكانات مناسب كاناليزاسيون براي جمع آوري،تصفيه و دفع اصولي فاضلاب و به هدر رفتن ريزش باران و آبهاي جاري سطحي
– نبود شرايط سيستم جمع آوري و تجزيه و تفكيك اصولي و دفع مهندسي مواد زائد جامد شهري ( خانگي، خدماتي، ساختماني، و بيمارستانها)
– كمبود شرايط و امكانات ترميم و سالم سازي شبكه هاي قديمي و فرسوده توزيع و تصفيه آب، و نيز كانالها و فاضلابهاي جاري در شهرها
– كمبود شديد سرانه فضاي سبز ( پايين تر از 5/1 متر مربع براي هر نفر در تهران) وعدم وجود تفريحات روحي و ورزشي سالم و كافي در شهرها بخصوص براي جوانان
– شرايط محيط زيستي بي ثبات از نظر اجتماعي اقتصادي و سياسي به لحاظ رشد بيكاريهاي آشكار و فرصتهاي شغلي كاذب، فقر عمومي و اقتصادي گسترده، ازدياد و گسترش جرم و جنايت، بزه كاري، رشوه خواري، استعمال مواد مخدر، ايدز و انواع بيماريهاي روحي و جسمي و مسري زيست محيطي در شرايط ناهنجار كمبود و گراني شديد امكانات درماني و بهداشتي، تداوم تنزل ارزشها و شخصيتهاي انساني، از هم گسستگي بيشتر بنيانهاي خانواده، فرار كودكان و دختران، فحشا و ديگر مشكلات با تبعات اجتماعي- فرهنگي در جامعه شهري ايران.
ضايعات محيط زيست صنعتي
– آلودگيهاي شديد هوا ناشي از دود و غبارهاي مضر و سمي مصارف سوخت زياد صنايع در محل و مناطق پيرامون موسسه هاي توليدي
– آلودگيهاي آب و كمبود آب و برق رساني مورد احتياج فعاليتهاي صنعتي
– آلودگيهاي خاك و زمين بطرق غير بهداشتي، بصورت دفع و پراكنده كردن زباله ها و پسابها
– آلودگيهاي گوناگون ناشي از عدم ارزيابي مهندسي براي استقرار جايگاه صحيح مراكز توليدي و صنعتي
– شرايط غير استاندارد ماشين آلات توليدي قديمي و ومستهلك در بخشهاي مختلف صنايع دولتي و خصوصي
– نبود امكانات ضروري دفع علمي مواد زائد و پسابها بويژه از نوع خطرناك و سمي توليدي، صنعتي و فعاليتهاي بيمارستاني
– استخراج و استفاده غير موثر طبيعي معدني و انرژي براي انواع توليدات فرآورده هاي صنعتي
– راه و ترابري و ترافيك نامناسب
– مديريت غير زيست محيطي و سازمان و برنامه هاي كار سنتي و ناكارآمد
– كمبود كارگران و پرسنل آموزش ديده ( تكنيسين و متخصص )، بخصوص اهل فن در جوانب جلوگيري از آلودگي محيط زيست و مسايل مربوط به ايمني محل كار و كارخانه
– اثرات و ضايعات مختلف و بهم پيوسته انساني، اجتماعي و اقتصادي آلودگيهاي دراز مدت محيط زيست صنعتي
ضايعات محيط زيست طبيعي و مناطق روستايي
– ازدياد جمعيت روستايي: امروزه حدود بيش از 40 درصد مردم ايران در روستاها بسر مي برند كه احتمالا در آينده بطور روز افزون به شهرها مهاجرت خواهند نمود
– نبود شرايط و امكانات لازم براي فعاليت و اشتغال در زمينه هاي كشاورزي، دامپروري و جنگل داري
– مهاجرت از روستاها بدلايل اقتصادي و اجتماعي، بخصوص كوچ اهالي روستاها در حاشيه مناطق كويري- بر اثر گسترش بيابان زايي- و نيز جنگلها- بر اثر قطع و بريدن درختان جنگلها
– تخريب جنگلها، بر اثر آتش سوزيهاي عمومي و مانورهاي پي در پي نظامي در حاشيه و مناطق جنگلها
– حجم زياد و سرازير شده پي در پي و بدون كنترل سيلابها بويژه بدلايل پاك تراشي جنگلها
– نابودي مراتع و مزارع كشاورزي بدلايل كمبود امكانات مناسب دامپروري و چراگاهها
– فرسايش خاك- بر اثر فرآيندهاي شوري و قليايي شدن- و رانش زمين
– استفاده بي رويه و بدون كنترل سموم ضد آفات و كودهاي شيميايي و حيواني براي زمينهاي كشاورزي
– كمبود آب و امكانات آب و برق و آبياري لازم كشاورزي
– بهداشت ناكافي و نارسايي هاي كمبود دارو، درمان و تغذيه
– وضعيت گسترده و ناهنجار بيسوادي، شرايط نامناسب كمبود معلم و مدرسه براي سواد آموزي و آموزش در زمينه هاي امور دامپروري، كشاورزي و حفاظت از جنگلها و غيره
– نابودي تالابها، تغيير مسير آبراه و رودخانه ها و دگرگوني شرايط بيوتوپها بدلايل ساخت و ساز و جاده كشيهاي سود جويانه
– مراقبت ناصحيح از شكارگاهها، منابع و آثار طبيعي پاركهاي ملي و جنگلي و انقراض شديد حيات وحش و منابع مورد نگهداري گياه و بوته هاي استثنايي و غيره
ضايعات ويژه محيط زيست شهري صنعتي و طبيعي
– آلودگيهاي مزمن زباله هاي پنهان و اماكن دفع قديمي و متركه در شهرها همانند محل دفن قديمي و رها گذاشته شده آبعلي در منطقه جنوب شرقي تهران
– اماكن متروكه و تعطيل شده واحدهاي صنعتي و بخش خصوصي و غيره بدون پاكسازي بعدي، بويژه مراكز توليدات شيميايي، آزمايشگاههاي ميكربي و …
– انبارها و ايستگاههاي متروكه نظامي و پادگانهاي تخليه شده
– مراكز و محلهاي جنگ و تراكم وسايل اسقاط، ميليونها مين و مهمات عمل نكرده جنگ در اراضي ايران
– زبا له هاي گوناگون و خطرناك فعاليتهاي توليدي و نگهداري سلاحهاي نظامي، شيميايي و بيولوژيكي و از جمله ساخت و سازهاي نيروگاههاي اتمي مانند بوشهر، نطنز و اراك
– آلودگي شيميايي و افزايش سطح آب درياي خزر
– آلودگي خليج فارس بوسيله پسابهاي صنعتي، ريزش و شستشوي نفت كشتها و پيامدهاي جنگها در گذشته
– رسوب گذاري سنگين و نيز خشك شدن تدريجي رودخانه ها
– نابودي تالابهاي بين المللي و مرگ و مير ماهيها و منابع غذايي و پروتييني آبزيان
– آلودگي مصالح آسبست دار ساختماني و بكارگيري گسترده لوله هاي سرطانزاي آزبستي در شبكه هاي توزيع آب آشاميدني در شهرها
– و موارد نگران كننده ديگر كه ايمن سازي و ترميم آلوده گيهاي همه جانبه و خطرناك ناشي از آنان ساليان دراز به طول خواهد انجاميد و ميلياردها دلار خرج بهمراه خواهند داشت. مواردي كه اساسا تاكنون مورد توجه لازم قرار نگرفته است.
